Terapia Metodą Tomatisa

Terapia Metodą Tomatisa - stymulacja mózgu muzyką i głosem

        Metoda Tomatisa® jest metodą treningu słuchowego opracowaną w latach 50. XX wieku. Jej celem jest wspieranie funkcji słuchowej człowieka w ten sposób, by doprowadzić do poprawy koncentracji, kreatywności, rozwoju zdolności lingwistycznych i komunikacyjnych oraz do zwiększenia potencjału człowieka w nauce i rozwoju psychoruchowym. Metodą Tomatisa® nazywa się stymulację audio- psycho- lingwistyczną, która ma na celu usprawnienie czynnego słuchania. Jest to program stymulacji neurosensorycznej, który znacząco poprawia zdolności motoryczne, emocjonalne i poznawcze dzięki specyficznemu sposobowi przetwarzania muzyki i głosu.

            Po indywidualnej konsultacji terapeuta Metody Tomatisa® przygotowuje program codziennych seansów słuchowych dostosowanych do potrzeb konkretnego dziecka lub dorosłego. Terapia metodą Tomatisa® polega na słuchaniu odpowiednio przygotowanego materiału dźwiękowego za pomocą słuchawek, które podają dźwięki drogą powietrzną i kostną. Pierwsza sesja to tzw. pasywna faza terapii  podczas, której stosuje się najczęściej muzykę gregoriańską oraz muzykę Mozarta, filtrowaną w specjalny sposób. Kolejne etapy terapii zakładają aktywny udział pacjenta, m.in. poprzez czytanie.

            Alfred Tomatis (1920-2001) był francuskim otolaryngologiem i naukowcem, twórcą metody noszącej jego nazwisko. Jego prace miały rewolucyjny wpływ na zrozumienie działania ucha i wywołały istotny przełom w podejściu do zaburzeń motorycznych, emocjonalnych i poznawczych.

            Alfred Tomatis urodził się w Nicei i dorastał w rodzinie śpiewaków. Jego dziadek, a później jego ojciec, Humbert Dante Tomatis, błyszczeli na scenach oper i znali współczesnych im wielkich śpiewaków. W wieku 11 lat Alfred został wysłany przez ojca do szkoły w Paryżu. Z niesfornego dziecka stał się pilnym uczniem i bardzo wcześnie zaczął marzyć o pracy lekarza. Po studiach medycznych jako specjalizację wybrał otolaryngologię, a pierwszymi pacjentami w jego prywatnym gabinecie byli śpiewacy operowi zaprzyjaźnieni z jego ojcem, cierpiący na problemy z głosem.

            Pracując w paryskich szpitalach (Bichat, a następnie Bretonneau), młody lekarz zetknął się z okrucieństwami wojny po bombardowaniu Paryża w 1943 r. Po zakończeniu wojny pracował jako lekarz w przedsiębiorstwie lotniczym Arsenaux de l’aéronautique, a jego zadaniem było kontrolowanie słuchu robotników, którzy na co dzień musieli znosić hałas silników lotniczych i cierpieli na głuchotę zawodową. Zauważył, że pogorszeniu słuchu towarzyszyły zawsze problemy z mówieniem. Szybko zauważył zbieżność między profilami audiometrycznymi robotników i śpiewaków. Maksymalne natężenie głosu śpiewaka może osiągnąć taką samą wartość w decybelach, jak odgłos silnika lotniczego. Podobnie jak u robotników, problemy z głosem u śpiewaków wynikały z pogorszenia słuchu. Opisał wówczas słuchowo-głosowe sprzężenie zwrotne, które polega na tym, że „głos zawiera tylko to, co słyszy ucho“.

            Alfred Tomatis zauważył podstawową różnicę między słyszeniem, a słuchaniem (uwagą słuchową): słyszenie oznacza bierny odbiór dźwięku. Słuchanie natomiast polega na selekcji informacji sensorycznych w celu nadania im sensu. Tomatis opracował urządzenie do „rehabilitacji” uwagi słuchowej za pomocą elektronicznego bramkowania dźwięku: czyli Ucho Elektroniczne.

W 1957 r. przedstawił w Paryskiej Akademii Nauk główne zasady swojej Metody, dziś znane pod nazwą „Praw Tomatisa“. Zgodnie z tymi Trzema Prawami :

• Głos zawiera tylko to, co słyszy ucho.
• Modyfikacja słuchania powoduje natychmiastowe i nieświadome zmiany w głosie.
• Głos może ulec trwałym zmianom dzięki stymulacji dźwiękowej, utrzymywanej przez określony czas (prawo remanencji)

            W 1958 r. Alfred Tomatis zaprezentował pierwsze Ucho Elektroniczne podczas Wystawy Światowej w Brukseli. Otrzymał wtedy za ten wynalazek złoty medal   w dziedzinie badań naukowych.

Obszary zastosowań

Z treningu słuchowego Metodą Tomatisa® może skorzystać każdy, kto chce polepszyć swoje możliwości i udoskonalić dotychczasowe funkcjonowanie. Efekty są szybko dostrzegalne, co potwierdzają badania kontrolne. Metodę tą stosuję się u dzieci, młodzieży oraz dorosłych. W szczególności jeśli występują któreś z podanych objawów mogące wskazywać na zaburzenia uwagi słuchowej:

• nadwrażliwość na dźwięki,
• zaburzenia koncentracji uwagi,
• konieczności powtarzania poleceń,
• trudności z czytaniem i pisaniem,
• błędna interpretacja pytań,
• niewyraźne pismo,
• niemuzykalność,
• mylenie strony lewej z prawą,
• monotonny głos,
• ubogie słownictwo,
• niewyraźne pismo,
• męczliwość lub nadaktywność,
• tendencje depresyjne,
• brak wiary w siebie,
• drażliwość,
• nieśmiałość,
• nadwrażliwość emocjonalna,
• wycofywanie się,

Dzieci:

• trudności szkolne
• zaburzenia koncentracji
• dysleksja
• zaburzenia mowy (jąkanie, opóźniony rozwój mowy, wady wymowy)
• zaburzenia głosu (np. chrypki dziecięce będące rezultatem nadużywania głosu przez dziecko)
• słaba przyswajalność języków

Dorośli:

• słaba pamięć,
• zaburzenia mowy,
• zaburzenia głosu spowodowane niewłaściwym używaniem głosu,
• stres,
• depresja, nerwica, bezsenność,

Dodatkowo trening uwagi słuchowej pomaga przy przyswajaniu języków obcych zarówno u dzieci jak u dorosłych.

Kobiety w ciąży:

• krótszy poród
• zmniejszenie ilości problemów około porodowych
• lepsze samopoczucie
• lepsza kondycja psychiczna młodych mam przy opiece nad noworodkiem
• spokojniej śpiące noworodki
• relaks
• odprężenie

Autyzm:

• ponowne wywołanie komunikacji,
• świadomość otoczenia,
• zanikanie zachowań nawykowych(klaskanie, zgrzytanie zębami itp.)
• znaczne załagodzenie nadwrażliwości,
• lepsza koordynacja, równowaga i napięcie mięśniowe,

            Korzyści odnotowane przy zastosowaniu metody Tomatisa dotyczą również „zysków psychologicznych”- wzrostu pewności siebie, motywacji, lepszego samopoczucia, poziomu energii i jasności umysłu.

Rezultaty Treningu Uwagi Słuchowej Metodą Tomatisa®

• polepszenie koordynacji ruchowej,
• lepsze radzenie sobie z emocjami,
• zmniejszenie stresu,
• zwiększenie koncentracji,
• większa efektywność zapamiętywania,
• spadek liczby popełnianych błędów ortograficznych,
• zwiększenie umiejętności komunikacyjnych,
• lepsze wykorzystywanie posiadanych możliwości.

Efekty w nauce języków:

• znacznie przyśpieszona przyswajalność słownictwa,
• krótszy czas nauki - szybsze i trwalsze zapamiętywanie,
• doskonalszy akcent,
• płynność wypowiedzi,
• poprawa w rozumieniu języka.

Słuchanie, a słyszenie

            Słyszenie jest procesem biernym, natomiast słuchanie ma charakter aktywny, ponieważ wymaga zaangażowania, świadomości, wydobywania sygnałów istotnych    i odrzucania nieistotnych oraz czerpania z nich informacji o otaczającym świecie. Jakość uwagi słuchowej zależy przede wszystkim od funkcjonowania ośrodkowych struktur układu słuchowego oraz przepływu informacji między różnymi ośrodkami    w mózgu. Tomatis uważał, że na jakość uwagi słuchowej wpływa również działanie struktur obwodowej części narządu słuchu. Przypisywał dużą rolę czynności mięśnia strzemiączkowego, który stanowił wg niego obwodowy „filtr” docierającej informacji dźwiękowej. Słuchanie jest umiejętnością, która kształtuje się przez całe życie człowieka i może podlegać treningowi. Nawet osoby z prawidłowym wynikiem badania audiometrycznego mogą mieć problemy ze słuchaniem. Według Tomatisa słuchanie jest wyrazem chęci komunikowania się z otoczeniem i otwarciem na świat zewnętrzny.  Przyczyną powstawania zaburzeń uwagi słuchowej mogą być np. traumatyczne przeżycia emocjonalne, powodujące „zamknięcie się” na otaczający świat. Innym powodem może być czasowe lub stałe oddcięcie od świata dźwięków (np. nawracające zapalenie uszu u dzieci). Według audiologów szkolnych wiele dzieci dobrze słyszących często ma problemy z uwagą i koncentracją - kłopoty te wynikają z zaburzeń uwagi słuchowej. Trudności ze słuchaniem powodują u tych dzieci m.in. dysfunkcje koncentracji, kłopoty z czytaniem i pisaniem.

            Sprawne filtrowanie wiadomości umożliwia koncentrację bez uczucia natłoku informacji. Tak przefiltrowany materiał może ulec przetworzeniu, posegregowaniu   w znaczące jednostki. Jeśli proces ten ulegnie zaburzeniu pojawi się problem ze słuchaniem, trudności z nauką, komunikatywnością oraz zaburzenia zachowań społecznych.

            Usprawnienie uwagi słuchowej znacznie przyczynia się do zwiększonej wydajności recepcyjnej mózgu i lepszej percepcji bodźców zewnętrznych.

            Podczas terapii metodą Tomatisa® następuje stymulacja centralnego systemu nerwowego, a zwłaszcza tych ośrodków kory mózgowej, które odpowiadają za sprawne funkcjonowanie naszego organizmu. 

Trening uwagi słuchowej, a autyzm

            Metoda Tomatisa® bardzo pozytywnie wpływa na funkcjonowanie dzieci z autyzmem. Celem terapii metodą Tomatisa® jest rozwój lub ponowne wywołanie komunikacji, która została utracona lub zaburzona. Ucho i jego funkcje, odgrywają    w tej kwestii kluczową rolę.

Przedsionek:

            Podczas terapii następuje pobudzanie przedsionka, który jest częścią ucha wewnętrznego. Jego zadanie to kontrola:

• równowagi,
• koordy­nacji,
• napięcia mięśniowego.
• Przedsionek odgrywa również znaczącą rolę w przetwarzaniu informacji czuciowej.

            Gdy działa on właściwie, integracja sen­soryczna przebiega poprawnie i nie powstają żadne problemy. W przeciwnym razie, dziecko czuje się bombardowane wieloma informacjami na raz i próbuje ochronić się poprzez odcięcie się od środowiska. Wzmacnia to jego poczucie izolacji.

            Jednym z celów programu jest regulacja funkcji przedsionka i ułatwienie integracji sensorycznej. Prawidłowe funkcjonowanie przedsionka stanowi pierwszy krok do prawidłowej komunikacji.