Rozwój mowy dziecka zdrowego

       Dziecko opanowuje zdolność posługiwania się językiem w niewiarygodnym tempie – na przełomie ok. dwóch lat staje się zdolne nie tylko do formułowania, ale i do rozumienia zdań, z którymi się nigdy jeszcze nie zetknęło. Warunkiem dojścia do takiego stopnia opanowania języka jest jedynie kontakt z mówiącymi ludźmi. W wieku około dwóch lat linie rozwoju myślenia i mowy, które dotąd przebiegały oddzielnie, łączą się. Po dwóch latach życia dziecko kończy okres „przedintelektualny” w rozwoju mowy, będący zarazem okresem przedjęzykowym w rozwoju myślenia.

        Psychologia rozwojowa rozpatruje rozwój mowy w dwóch aspektach: ilościowym, czyli obejmującym zasób używanych słów i jakościowym, dotyczącym rozwoju gramatycznych form językowych. Słownik dziecka ograniczony na początku okresu poniemowlęcego do kilku zaledwie słów używanych, a rozumianych kilkunastu, wydatnie bogaci się, obejmując w końcu drugiego roku życia 200-300 słów. Wraz z rozwojem spostrzeżeń rozszerza się słownictwo. Trzyletnie dziecko powinno posiadać zasób słownictwa sięgający 1500 słów, które potrafi zrozumieć i wypowiedzieć.

        Liczba znanych dziecku słów w końcu okresu przedszkolnego sięga 3-4 tysięcy. Posługując się początkowo pojedynczymi słowami, później zaś „zlepkami” oraz 2- i 3- wyrazowymi równoważnikami zdań, dziecko 2- letnie mówi już zdaniami prostymi, a 3- letnie używa często zdań powiązanych ze sobą gramatycznie. W okresie przedszkolnym zmianom ilościowym towarzyszą zmiany jakościowe, wzrasta liczba przymiotników, przysłówków, zaimków i liczebników. Jednocześnie dziecko przyswaja sobie złożone formy językowe i jakkolwiek nie zna zasad gramatyki, używa poprawnie różnych rodzajów, przypadków i czasów. Wraz z rozwojem słownictwa dziecko przyswaja sobie różne pojęcia, rozwija się u niego myślenie słowne. Pojawiają się elementarne formy słowno-logicznego rozumowania. Podstawowy zasób słów, jakim dysponuje dziecko, odzwierciedla to, co potrafi ono sobie wyobrazić lub pomyśleć. Rozwój mowy dziecka przebiega w kilku różnej długości etapach. Chociaż granice między etapami nie są wyraźne, podział ten jest dostrzegalny, bowiem każdy okres przynosi zmiany ilościowe i jakościowe.

        Pierwszy etap to okres wczesnego gaworzenia. Zaczyna się wtedy świadome naśladowanie dźwięków z otoczenia, opierając się na świadomej wokalizacji, tzw. głużenie. Te celowe ćwiczenia głosowe mają ogromne znaczenie dla dalszego rozwoju mowy. Fakt, że u dziecka w tym wieku gaworzenie nie występuje lub zanika, może być sygnałem do jak najszybszego zgłoszenia go do specjalisty.

        Drugi etap to etap wyrazu.

Od ostatnich miesięcy pierwszego roku życia dziecka rozwój mowy postępuje w czterech kierunkach:

1. Rozszerzenie zakresu rozumianych słów i wypowiedzi
2. Wzbogacenie używanego słownictwa
3. Opanowanie struktury gramatycznej
4. Doskonalenie wymowy

        Trzeci etap od około 2 roku życia do około 4 roku życia, to okres nabywania umiejętności myślenia pojęciowego. W tym okresie pojawiają się nazwy zawodów, kształtów, czynności itp. Rozwój kategorii znaczeniowych w grupie czasowników przebiega od opanowania określeń czynności i zjawisk konkretnych do określeń abstrakcyjnych. Rola wyrazów określających cechy przedmiotów i zjawisk (przymiotników i przysłówków) polega na rozszerzeniu ogólnej orientacji dziecka w środowisku.

        Czwarty etap do 7 roku życia dziecka to okres doskonalenia prawidłowej mowy, wzbogacania słownictwa i słowno- logicznego rozumowania.

          Na rozwój psychofizyczny dziecka składają się czynniki fizyczne i psychiczne.

Czynniki psychiczne to funkcje myślowe, które ogólnie nazwać można umysłem. Sprawność umysłu to inteligencja, której poziom jest związany z rozwojem czołowej części mózgu. Z drugiej strony sprawność intelektualna wzrasta tym bardziej, im bardziej człowiek ćwiczy swoje czynności umysłowe.

          Czynniki fizyczne: prawidłowy rozwój i funkcjonowanie fizjologiczne i somatyczne organizmu człowieka, wszystkich jego narządów. Ogromne znaczenie dla rozwoju ogólnego ma zdrowie dziecka, dlatego należy dbać o prawidłowe żywienie, higienę i profilaktykę.

Logopeda

mgr Aneta Pryciak Przemyska